Thursday, December 13, 2018

BAHASA DAN DIALEK ORANG ASLI DI POS TENAU

Disediakan oleh Nazzila Sheila Binti Abdullah
D20171078766
HGM3033 Geografi Penduduk


BAHASA DAN DIALEK ORANG ASLI DI POS TENAU


Orang Asli merupakan perkataan generik bahasa melayu yang digunakan secara rasmi di Malaysia bagi merujuk kewujudan orang asal yang menduduki tanah Semenanjung Tanah Melayu sejak azali lagi. Secara rasminya, terdapat sekurang-sekurangnya 18 suku dari etnik Orang Asli di Semenanjung Tanah Melayu, dan mereka dikategorikan kepada tiga kumpulan utama berikutan tutur bicara dan adat istiadat mereka yang berbeza diantara satu sama lain. Tiga kumpulan utama Orang Asli adalah Semang/Negrito, yang biasanya boleh dijumpai dalam lingkungan hingga ke bahagian utara semenanjung. Senoi, menetap di bahagian tengah semenanjung dan Proto-Malay atau Melayu Asli, menetap di wilayah selatan semenanjung.
            Kajian ini akan menfokuskan kepada bahasa dan dialek yang digunakan oleh salah satu kaum Orang Asli iaitu masyarakat kaum semai yang tergolong dalam kumpulan utama Senoi.  Jabatan Kemajuan Orang Asli (JAKOA, 2018) menjelaskan bahawa Suku kaum Semai tinggal bertaburan di kawasan Banjaran Titiwangsa, meliputi Perak Tengah, Perak Selatan dan Pahang Barat. Bancian pada tahun 1993 menunjukkan jumlah mereka telah meningkat lebih daripada 42,000 orang dan merupakan suku kaum Orang Asli yang terbesar jumlahnya berbanding suku Orang Asli yang lain. Mereka hidup bermasyarakat dan sebuah kampung biasanya terdapat di antara 60 hingga 300 penduduk yang diketuai oleh seorang Penghulu atau Batin yang dilantik dari golongan berpengaruh seperti Pawang, Bomoh dan Ketua Adat.
            Bahasa merupakan alat komunikasi yang sangat penting dan menjadi lambing pemikiran manusia atau alat untuk membentuk idea. Melalui bahasa, manusia dapat berkomunikasi dengan baik dan menyatakan perasaan secara objektif dan lebih sempurna. Sekumpulan manusia yang bertutur dengan menggunakan satu sitem bahasa yang sama dinamakan sebagai “masyarakat bahasa” (Fihman 1967). Masyarakat Orang Asli Semai yang tinggal di Kampung Orang Asli Pos Tenau adalah salah satu contoh masyarakat bahasa kerana mereka mengamalkan cara berbahasa dan budaya yang sama. Masyarakat orang asli di Pos Tenau menggunakan bahasa Semai sebagai bahasa pertama dan menggunaka Bahasa Melayu sebagai bahasa kedua.
Kepelbagaian bahasa dan budaya yang ada di negara ini menjadikan interaksi antara kaum-kaum yang ada termasuk kelompok minoriti orang asli semai memerlukan satu bahasa yang difahami bersama sebagai alat perhubungan. Kelainan bahasa boleh membataskan pergaulan dan mewujudkan jurang perhubungan sosial kepada masyarakat khususnya masyarakat Orang Asli dengan masyarakat arus perdana yang lain.
Pada 17 November 2018, kami terdiri pelajar Universiti Pendidikan Sultan Idris yang sedang mengambil kursus Geografi Penduduk telah mengadakan kajian lapangan di sebuah perkampungan Orang Asli di Ulu Slim Perak. Perkampungan Orang Asli tersebut dinamakan sebagai Kampung Orang Asli Pos Tenau. Kampung Pos Tenau merupakan salah satu dari beberapa kampung Orang Asli Suku Semai yang terdapat di Ulu Slim, pekan kecil yang terletak kira-kira 25 kilometer dari Tanjung Malim, Perak. Lebih jauh ke pedalaman, kira-kira satu jam lebih perjalanan selepas melewati kampung tradisi Melayu yang terakhir, barulah beberapa penempatan Orang Asli dapat dilihat. Penempatan-penempatan tersebut hanya dilalui menggunakan kenderaan 4x4, lori atau motosikal yang dilengkapi dengan tayar khas memandangkan kawasannya berbukit bukau dan berliku.
Setibanya di Pos Tenau, kelihatan penduduk kampung amat teruja melihat kedatangan kami. Namun apabila kami keluar dari kenderaan tersebut dan cuba mendekati, mereka segera melarikan diri dan masuk ke dalam rumah dan hanya memandang dari jauh. Nyata sekali mereka amat tebal dengan sifat pemalu memandangkan mereka menjalani cara hidup tradisi yang agak terpencil dari dunia luar. Kampung Pos Tenau adalah salah satu daripada beberapa penempatan tetap Orang Asli Suku Semai yang kebanyakannya tinggal di Perak dan sempadan Pahang. Bahasa utama yang digunakan oleh penduduk pos tenau adalah bahasa semai. Walaupun bahasa utama mereka adalah bahasa semai namun penduduk disini masih boleh bertutur dengan menggunakan Bahasa Melayu. Ini memudahkan kami untuk berkomunikasi dengan lebih berkesan bersama mereka.
Sepanjang berada di perkampungan Pos Tenau, pengkaji sempat bertanya kepada penduduk kampung mengenai bahasa yang digunakan oleh mereka ketika bertutur sesama suku kaum dan mereka berkata mereka bertutur dengan menggunakan bahasa Semai dan hanya difahami oleh Suku Kaum Semai sahaja. Mereka akan bertutur dengan menggunakan Bahasa Melayu apabila bertutur dengan orang asing atau orang luar. Hampir semua penduduk di Pos Tenau menganuti agama Kristian dan segelintir penduduk masih mengamalkan ajaran Bahai. Antara perkataan Bdari Bahasa Semai yang sempat ditanya oleh penkaji kepada penduduk kampung adalah seperti
BAHASA SEMAI
MAKSUD
Eng
Saya
Hek
Kamu
Ma i(e) gah?
Apa khabar
Gah bor
Khabar baik
Ma habeh?
Apa kamu buat
Walah
Tak ada
Muman saja
Main-main saja
Hek sudah cak cok?
Kamu sudah makan?
Hek sudah ngut?
Kamu sudah minum?
Madeh
Mari
Sanyet
Kanak-kanak
Ma muh hek
Apa nama kamu
Muh eng
Nama saya
Amek
Mak
Apak
Ayah

Setelah bertanya tentang perkataan-perkataan tertentu dalam bahasa Semai, pengkaji mendapat satu ilmu yang sangat berharga kerana tidak semua orang luar berpeluang untuk mempelajari atau mengetahui bahasa Semai. Walaupun masyarakat ini merupakan golongan minoriti yang berada dalam lingkungan masyarakat yang dominan berbahasa Melayu, namun mereka tetap kuat dengan bahasa dan budaya mereka. Penggunaan bahasa yang lebih kepada bahasa Semai membuktikan bahawa masyarakat ini walaupun kecil bilangannya tetapi masih teguh mempertahankan bahasa mereka.
Penggunaan bahasa Semai dalam kalangan masyarakat orang asli Semai adalah tinggi. Sungguhpun bahasa Semai merupakan bahasa yang digunakan oleh masyarakat ini, namun bahasa Melayu tidak terus dipinggirkan kerana masyarakat Orang Asli Pos Tenau ini tahu menggunakan bahasa mengikut fungsi dan situasi. Oleh itu, masyarakat Orang Asli Pos Tenau sudah pasti dapat mengekalkan bahasa dan identity bangsa mereka dengan penggunaan bahasa Semai dalam situasi pertuturan dalam kalangan mereka khususnya dalam domain keluarga dan kekeluargaan.



             

4 comments:

  1. Perkongsian yg sangat menarikk.. 👍👍

    ReplyDelete
  2. boleh tanya kui lok hek tuh apa maksud dia..sebab kawan asli saya suka cakap ..lepas tuh dia ketawa

    ReplyDelete
  3. Lok tu kemaluan lelaki

    ReplyDelete
  4. boleh saya tahu "selamat sejahtera" dalam bahasa orang asli?

    ReplyDelete